Người trong cuộc kể về việc chuẩn bị cho chuyến thăm Ukraine của Tổng thống Joe Biden

Vẫn đi lễ nhà thờ và ăn tối cùng vợ tại một nhà hàng ấm cúng ở Washington chiều ngày thứ 7, gần như không ai biết rằng ông Biden sắp có chuyến công du đặc biệt tới Ukraine.

Trước khi mặt trời ló rạng vào ngày 19/2, ông Biden đã có mặt trên một chiếc chuyên cơ của quân đội Mỹ, băng qua Đại Tây Dương – chặng đầu tiên của hành trình tới Thủ đô Kiev của Ukraine. Diễn ra bất ngờ nhưng chuyến đi đã được các cố vấn thân cận của ông Biden lên kế hoạch tỷ mỉ từ nhiều tháng trước. Điều đặc biệt, nó diễn ra hoàn toàn bí mật.

Người Mỹ thức dậy vào ngày nghỉ lễ - Ngày Tổng thống (ngày thứ 2 lần thứ 3 của tháng 2) với hình ảnh ông Biden đeo kính râm phi công đặc trưng, đi dạo trong cái lạnh của Kiev bên cạnh Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy trong nền “nhạc” là tiếng còi báo động không kích.

“Kiev là một phần trong trái tim tôi”, ông Biden nói khi đứng bên cạnh người đồng cấp Ukraine và thông báo khoản viện trợ quân sự bổ sung trị giá 460 triệu USD mà Mỹ dành cho quốc gia này.

Không bàn tới ý nghĩa của chuyến thăm, việc chuẩn bị để một Tổng thống Mỹ, người được bảo vệ nghiêm ngặt nhất thế giới, đi vào một khu vực đang xảy ra xung đột, thực sự là một quá trình kỳ công nhưng cũng khơi gợi trí tò mò của mọi người. Người Mỹ đã làm gì để chuẩn bị cho chuyến đi của ông Biden?

Chuyến đi hiếm người biết

Theo bảng tổng thuật về chuyến đi của Tổng thống Mỹ, ông ấy rời căn cứ Không quân Andrews bên ngoài Washington lúc 4h sáng ngày 19/2 và đến Ba Lan trước khi ngồi tàu trong khoảng 10 tiếng để đến thủ đô Ukraine. Ông Biden tới Kiev sáng 20/2 và ở lại đó trong khoảng 5 giờ trước khi rời đi.

Xung đột Ukraine – Nga sắp bước sang năm thứ 2 và đang ở trong giai đoạn được mô tả là then chốt. Nhà lãnh đạo Ukraine Zelenskiy cần một sự khích lệ và việc ông Biden đích thân tới Kiev rõ ràng là sự khích lệ ấy. Chuyến thăm diễn ra 2 tháng sau khi nhà lãnh đạo Ukraine tới Washington.

Trong cuộc trò chuyện với một nhóm nhỏ tại Phòng Bầu dục ngày 10/2, ông Biden đã quyết định sẽ tới Ukraine. Đặc biệt, ngay cả những người ở Nhà Trắng và Lầu Năm Góc cũng gần như không biết gì về chuyến công du này.

Khi vị Tổng thống Mỹ quyết định tới Ukraine, vấn đề tế nhị tiếp theo phát sinh là người Mỹ phải nói thế nào với người Nga. Với mục tiêu giảm thiểu xung đột, phía Mỹ đã báo cho phía Nga “vài giờ trước” khi ông Biden khởi hành. Điều này đã được Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan xác nhận với các phóng viên.

Tuy nhiên, không có bất cứ thông tin chi tiết nào về phản ứng của Nga sau khi nhận thông báo từ Nhà Trắng. Ngay hiện cũng chưa có phản hồi về chuyến thăm Ukraine của ông Biden.

Thực tế, việc các Tổng thống Mỹ tới những nơi đang xảy ra chiến sự không phải chuyện hiếm. Trước chuyến công du Kiev của ông Biden, các tổng thống Mỹ tiền nhiệm như Barack Obama hay George W. Bush cũng từng tới Iraq hay Afghanistan. Tuy nhiên, đó là những nơi mà Mỹ kiểm soát không phận và các sân bay, điều họ không có ở Ukraine.

Chính bởi thế, quy mô lên kế hoạch của chuyến đi này nhỏ hơn rất nhiều. Chỉ một nhóm phụ tá thân cận nhất của ông Biden, một nhóm nhỏ phụ trách y tế, 2 nhà báo và số ít đặc vụ của Tổng thống biết về chuyến đi.

Những điều lạ thường so với một chuyến công du của Tổng thống Mỹ

Sau khi sự việc đã xảy ra, nếu nhìn lại, chúng ta có thể phát hiện bất thường trong lịch trình ngày cuối tuần của ông Biden. Thay về trở về nhà riêng cùng Đệ nhất phu nhân Jill Biden ở Delaware, họ đã ở lại Washington. Họ tham dự Thánh lễ trong nhà thờ ở Khuôn viên Đại học Georgetown rồi xem triển lãm của các Đệ nhất phu nhân ở Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Mỹ. Kết thúc ngày, vợ chồng Tổng thống Mỹ dùng bánh ngọt tại Red Hen, nơi các thực khách đứng dậy và vỗ tay khi họ rời nhà hàng lúc 19h47 phút tối.

Tuy nhiên, phía sau đó là chuyến công du được xem là “quan trọng nhất” trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Biden. Vài giờ sau, ông bước lên chiếc máy bay chuyên dụng cho các lãnh đạo Mỹ với mật danh Không lực một cùng với cố vấn Sullivan, Phó Tham mưu trưởng Jen O’Malley Dillon, Chánh văn phòng Annie Tomasini và các phụ tá khác. Họ đến Ba Lan sớm hơn nhiều so với dự kiến.

Tông thường, Tổng thống Mỹ thường đi công du với một đội ngũ truyền thông hùng hậu. Tuy nhiên, chỉ có 2 phóng viên được chọn để đi cùng ông Biden sang Ukraine. Đó là Nhiếp ảnh gia Evan Vucci của hãng thông tấn AP và phóng viên Sabrina Siddiqui của tờ Wall Street Journal. Họ được gọi vào phòng của Người phụ trách truyền thông Nhà Trắng Kate Bedingfield hôm 17/2, nơi họ đã tuyên thệ sẽ giữ bí mật.

Hai phóng viên này kể lại rằng họ nhận được email thông báo với tiêu đề “Hướng dẫn tham dự giải đấu Golf” kèm theo thông tin chi tiết về chuyến khởi hành của họ. Họ làm theo hướng dẫn, giao nộp điện thoại di động trước khi máy bay cất cánh. Các thiết bị này không được trả lại họ cho tới hơn 1 ngày sau tại Đại sứ quán Mỹ ở Kiev. Ở Kiev, tối 18/2, các phóng viên được báo tập trung tại Khách sạn Hyatt vào sáng ngày hôm sau, 19/2.

Khác với việc sử dụng những chiếc Boeing 747 để đóng vai trò Không lực Một, người Mỹ đã dùng một chiếc Boeing C32 (phiên bản chuyên dụng của dòng máy bay Boeing 757-200) để chở ông Biden. Nó bay thẳng từ Washington tới Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức, sau đó đến Rzeszów, Ba Lan.

Tới Ba Lan, ông Biden trải qua hành trình 700 km bằng tàu hỏa và đến Kiev lúc 8h sáng theo giờ địa phương với chiếc cà vạt sọc xanh lam và vàng, màu quốc kỳ Ukraine. “Thật tốt khi được trở lại Kiev”, ông Biden nói khi bước xuống tàu. Đây là lần thứ 8 ông tới Kiev, thủ đô của quốc gia thuộc trách nhiệm của ông khi còn là Phó Tổng thống dưới Chính quyền Obama.

Ông đến Điện Mariinsky trên một chiếc Toyota SUV màu trắng thay vì các xe hộ tống tổng thống như thường lệ. Chẳng có chiếc quái thú "The Beast" nào được đưa tới Ukraine trong chuyến thăm này. Những chiếc SUV đen bóng của Tổng thống cùng lực lượng mật vụ đông đảo cũng không xuất hiện.

Khi đến, ông được người đồng cấp Zelenskiy chào đón trong bộ quân phục xanh đặc trung cùng với vợ. “Cảm ơn vì đã đến”, ông Zelenskiy nói khi bắt tay ông Biden. Khi bắt tay chào đệ nhất phu nhân Ukraine Olena, ông Biden dành sự quan tâm tới các con của vợ chồng người đồng cấp. “Bọn trẻ thế nào”, ông Biden hỏi.

Sau những trao đổi riêng, hai nhà lãnh đạo đã cùng nhau đi dạo ở trung tâm thành phố Kiev. Đó là nơi những hình ảnh lịch sử được ghi lại nhằm thể hiện sự ủng hộ của người Mỹ với người Ukraine.

13h57, ông Biden một lần nữa cam kết sát cánh cùng Ukraine tới “khi nào còn có thể” trước khi lên tàu trở lại Ba Lan. Chuyến thăm chóng vánh kết thúc lúc 20h tối, sau khi con tàu dừng lại ở Ba Lan.